Từ nông nghiệp hữu cơ đến nông nghiệp tuần hoàn và cái giá phải trả

Sau thành công sản xuất hữu cơ năm 2020, bưởi hữu cơ Mộc Ân được nâng tầm cao mới, các chuỗi phân phối trái cây và các cửa hàng sạch ở thành phố lớn đã liên hệ hợp tác tiêu thụ sản phẩm. Nổi bật ở phía nam là tập đoàn Grove, phía bắc là các chuỗi cửa hàng sạch

Động lực thúc đẩy chuyển đổi

Từ ấp ủ về farm tự tuần hoàn: Để giảm thiểu vật tư đầu vào, đồng nghĩa với việc giảm đầu tư tài chính, giảm chi phí nhân công và hoàn thiện cân bằng hệ sinh thái. Tăng lợi nhuận, giá thành thấp, bằng cách giảm chi phí, thay vì tăng năng suất cây trồng, nguyên nhân làm cây suy kiệt

Biến cố về dịch Covid : Đầu năm 2021, Covid bắt đầu tác động đến tất cả các mặt của xã hội như: Giá nông sản giảm mạnh, thu nhập giảm sút, cách ly người lao động. Đặc biệt là nguồn tài chính để tái đầu tư bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Giải pháp để triển khai vận hành tự tuần hoàn của farm

Cành tỉa, thực bì, cỏ dại làm sinh khối: Do ảnh hưởng của cách ly covid nên việc thuê người làm là không thể, bản thân tôi cũng không thể di chuyển, nguồn tài chính thì hạn hẹp, không đủ mua nguyên liệu để làm phân bón, thông thường thì farm cắt cỏ 5 lần/1 năm, lúc đó tôi bỏ mặc cỏ dại mọc như rừng, mãi đến tháng 10 năm 2021, sau khi hết dãn cách tôi mới thuê được người cắt cỏ. Trước khi cắt do cây bưởi không được chăm sóc, nên có hiện tượng thiếu dinh dưỡng, vàng lá, bỏ cành, chất lượng quả kém. Sau 2 tháng, công việc cắt cỏ xong thì lượng cỏ dại làm thực bì phủ lên luống rất dày. Đây sẽ là nguồn thức ăn của VSV nhân khối.

Trái cây rụng về cuội làm sinh khối: Do ảnh hưởng của covid tiêu dùng sụt giảm ở các thị trường ngoại tỉnh, cùng với sự thiếu chăm sóc nên chất lượng quả kém, giá cả tại địa phương rất rẻ chỉ 2-3k/ 1 trái. Nếu bán chỉ vừa tiền công thu hái, nên vụ bưởi năm 2021 tồn lại 80% và tôi để lại bón cho cây, thay vì bán rẻ mua nguyên liệu làm phân đắt. Có thể hái xuống bỏ gốc, cũng có thể để trên cây để cây tự điều tiết lại dinh dưỡng nuôi cây.

Bổ sung sinh khối ngoài farm có chọn lọc: Cũng chung cảnh rớt giá với bưởi, các trái cây khác như mít, chuối, dừa cũng không có thương lái mua. Đây cũng chính là nguồn sinh khối của các nhà lân cận trồng trong vườn, tôi xin được dọn giúp để đưa về bón cho cây.

Hoàn thiện tuần hoàn 1/2 số cây: Do không đủ sinh khối, buộc tôi phải lựa chọn, chia đôi diện tích để thực hiện, lấy quả của cả farm dồn làm sinh khối cho 1 nửa, sau khi đã hoàn thành thì tập trung nửa còn lại

Trồng xen chuối để bổ sung sinh khối: Do farm thiết kế trồng bưởi từ 15 năm trước, hiện tại tôi đang triển khai trồng xen giữa các líp chuối các loại, vừa dễ trồng, thời gian thu hoạch ngắn, và quan trọng là chuối nhiều sinh khối.

Hậu quả 02 năm đầu của nông nghiệp tuần hoàn

Về cây bưởi: Năm 2021, 2022, cây bị xuống sức, 90% số cây bị vàng lá, bỏ cành, đặc biệt những cây yếu bị chết, quả đậu lác đác, chất lượng kém, thời gian đó nhiều người cho là cây bị bệnh thối rễ, nhiều người trong nghề cũng góp ý, là đời bây giờ có ai làm thật như anh, bón phân gà công nghiệp vào, rồi có người mách tôi mua phân hút từ bể phốt ở thành phố ... mà cả nhà biết những loại phân trên thì nhiễm kim loại nặng khủng khiếp thế nào rồi, gia đình tôi cũng hoài nghi, hoang mang và nói cần bón phân, vân vân và mây mây.

Hàng ngày tôi đi khắp vườn, ngày nào tôi cũng đi, xem hiện tượng xảy ra ở vườn thì tôi thấy: lượng gium đất nhiều, đất tơi xốp, giữ độ ẩm, cỏ quanh gốc rất tốt, nhiều loại nấm mọc khi trời mưa ... Tôi khẳng định đất hiện tại không thiếu dinh dưỡng.

Kiểm tra những cây yếu, còi cọc trước đây, thì tôi thấy nó lại khỏe hơn khi còn bón phân. Đặc biệt là những cây, to khỏe trước đây lại ảnh hưởng nhất.

Từ 2 sự kiện trên tôi đưa ra kết luận: cây suy yếu là do lâu nay được chăm sóc, sẵn ăn, giờ phải tự vươn rễ ra tìm kiếm thức ăn, lúc đầu chưa thích nghi, thì cây lớn sẽ thiếu dinh dưỡng, còn cây còi cọc thì chỉ cần ít năng lượng là đủ sống và phát triển. Điều này làm củng cố thêm niềm tin của con đường mình đã chọn

Về trái bưởi: Thiếu dinh dưỡng trong thời gian thích nghi nên quả đậu ít chất lượng kém; Năm 2021, hầu như không có thu nhập, dịch bệnh cũng như do chất lượng quả tôi không muốn bán; Năm 2022, lựa chọn và tiêu thụ được 20% số trái, và chưa hài lòng về chất lượng của số trái tiêu thụ này.

Kết quả bước đầu thu được

Về cây bưởi: Sau 2 năm vật vã, đầu năm 2023, 50% số cây đã tự tuần hoàn & tỉ lệ giảm vật tư đầu vào đạt 80%, cây phát triển mạnh, trái đậu nhiều, chất lượng quả dự báo đạt yêu cầu. 50% số cây chưa hoàn thành, cây đã rụng lá vàng, phát triển lộc mạnh, hết hiện tượng bỏ cành, gốc rễ phát triển mạnh.

Về đất: Hệ vi sinh vật và côn trùng phát triển mạnh, đất tơi xốp, giữ được độ ẩm, nấm, mối nhiều sau mưa, thực bì cỏ phát triển mạnh.

Phát triển sản phẩm thứ cấp: Giải bài toán vừa đảm bảo đủ sinh khối là quả cho cây, vừa phải đảm bảo thu nhập để bù lại 70% số quả "hiến thân". Tháng 3 đến tháng 7 năm 2023, Mộc ân đã giới thiệu và đưa ra 11 sản phẩm chăm sóc cơ thể hữu cơ, có nguyên liệu được lấy từ farm, những quả bưởi chỉ lấy vỏ phần còn lại làm sinh khối để cây tiếp tục tuần hoàn. Những sản phẩm thứ cấp này, dự kiến năm 2023 sẽ tạo ra thu nhập, có giá trị tương đương 60% số quả làm sinh khối theo giá bưởi 20k/1kg. Ước đạt 80% trong năm 2024 & 120% trong năm 2025.

02 trong nhiều sản phẩm thứ cấp của Mộc Ân

Như vậy bài toán hiệu quả tiêu thụ ít, giá trị cao của nông nghiệp tuần hoàn đã được giải quyết.

Trân trọng!
Nguyen Xuan Organic Farm , ngày 25 tháng 11 năm 2023

Bài viết tham gia Thử thách "Tôi Chọn Nghề Nông" do Mạng lưới Nông Dân tổ chức

Quý bà con nông dân, đối tác có nhu cầu hợp tác vui lòng liên hệ:
Mạng lưới nông dân Việt Nam - Farmers Vietnam
Hotline/zalo: 0989.777.523
Email: info@farmersvietnam.vn