Tám năm xa quê và hành trình trở về phát triển đặc sản địa phương

Tám năm gắn bó ở chốn phố thị ồn ào, Tuấn quyết định rời về quê bắt đầu cuộc sống nông thôn, tận hưởng những tháng ngày yên bình với những hàng dừa xanh ngút ngàn.

Mình là nông dân Trương Tấn Tuấn, cuộc sống cũng trải qua nhiều việc thăng trầm; 1 thời gian dài làm việc ở Thành phố Hồ Chí Minh, Tuấn quyết định chọn lập nghiệp với những gì gần gũi nhất từ khi mình sinh ra và lớn lên tại quê hương Đồng Khởi, chính là trái dừa.

Đặc sản quê hương Đồng Khởi vẫn “tắc” đầu ra

Đi dọc khắp miền Tây, đặc biệt ở Bến Tre nhìn đâu cũng toàn dừa, hầu như nhà nào cũng có. Nhiều người lầm tưởng trồng cây dừa rất “dễ sống”, thậm chí ngay cả những người trồng loài cây này cũng cho rằng vậy. Tuy nhiên, có nhìn tận tường mới thấy nó “dễ mà khó” thế nào.

Chính vì cây dừa dễ trồng, dễ bán, cho trái quanh năm nên nhà vườn dễ dàng có “đồng ra đồng vô”. Nhưng nếu xét về giá trị nông sản, trái dừa thật sự bị “lép vế” nhiều so với các loài cây trái khác.

Đây cũng là một trong những điều mà Tuấn trăn trở trong những ngày đầu dấn thân vào trái dừa và đến tận bây giờ.

Năm 2019, giá dừa giảm đáng kể, dừa Bến Tre tồn đọng lớn lại bị thương lái ép, thậm chí thời điểm đó không có ai mua. Nhiều hộ nông loay hoay, đành nhìn quả tươi, quả khô “nằm chờ” ngổn ngang chất đống. Gia đình của mình cũng không ngoại lệ.

Cây dừa là một trong những hình ảnh đặc trưng của nền văn hóa Việt Nam từ lâu đời, trái dừa được xếp vào nhóm đặc sản nổi tiếng lại rơi vào tình trạng ứ đọng, không ai dòm ngó. Trái dừa ngon như thế, đặc biệt như thế mà vẫn chật vật tìm đầu ra. “Trái dừa đâu thua kém gì các loại nông sản khác. Chẳng lẽ trái dừa cũng có ngày phải “giải cứu”?” làm Tuấn đau đáu khi nghĩ về tương lai của trái dừa và quyết định góp sức cho trái dừa đặc sản xứ mình đỡ “hẩm hiu” hơn.

Hành trình thay đổi diện mạo đặc sản nức danh xứ Dừa

Để trái dừa không bị “lãng quên”, Tuấn đã bắt tay vào tập trung tìm phương án sản xuất trái dừa sao cho đạt được mục tiêu nâng cao giá trị.

Với lợi thế dừa Bến Tre đặc sản chất lượng hơn so với những vùng trồng khác, giá trị của loại quả này là một ưu điểm sẵn có nên mình hoàn toàn yên tâm về bước đầu. Vấn đề còn lại nằm ở chỗ nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường cho trái dừa. Lần giở từng chút một rồi anh nảy ra ý tưởng sản xuất dừa theo hướng khác đi.

Lúc này, ở Bến Tre xuất hiện một vài hộ nhỏ lẻ manh nha sản xuất dừa gọt trọc. Thay vì bán dừa nguyên trái sau khi hái xuống từ trên cây, người ta sẽ làm thêm bước lột sạch vỏ, đánh nhẵn trái dừa cho nhỏ gọn. Nhận thấy đây là một tín hiệu của cuộc “cải cách” trái dừa, mình quyết định nghiêm túc nghiên cứu làm mới trái dừa theo hướng này. Tuy không phải là người đầu tiên làm dừa gọt trọc, nhưng mình có cách làm “không giống ai”.

Kể từ đó,Tuấn bắt đầu đến các nơi khảo sát vườn dừa ở nhiều khu vực trong tỉnh, chọn lựa vùng trồng dừa tốt nhất. Rồi đến khâu chọn loại dừa phù hợp nhất. Anh chọn trái dừa xiêm xanh Giồng Trôm làm sản phẩm chủ lực bởi sản lượng dừa nơi đây rất lớn, trung bình một cây dừa cho khoảng 13 buồng mỗi năm. Mỗi buồng đậu trung bình 12 trái (có khi vài trái đến hơn chục trái). Dừa xiêm xanh lại được người tiêu dùng rất ưa chuộng vì thanh mát. Nước dừa không chỉ thơm mà ngọt hơn hẳn trong các loại dừa, độ ngọt cao nhất đạt đến 7 – 9 độ brix.

Chú Út - nông dân trong chuỗi liên kết

Toàn bộ dừa đều được tuyển chọn kỹ càng từ tận vườn với quy trình canh tác tiêu chuẩn trước khi đưa về sản xuất. Tuấn mua lại những máy móc mài và sấy dừa từ các cơ sở khác không làm nữa để tiết kiệm chi phí ban đầu... Các bước sản xuất dừa gọt trọc tương tự nhiều nơi, nhưng có sự khác biệt. Sau khi lột vỏ, mài nhẵn, dừa được mang đi ngâm nước chanh mới đến công đoạn sấy khô. Cuối cùng là phân loại và phân nhóm hàng theo trọng lượng trái dừa. Quá trình lột vỏ và đánh bóng trái dừa có thể xảy ra lỗi khiến cho mắt dừa bị mẻ, làm hỏng trái dừa. Do vậy, muốn ra được thành phẩm trái dừa trọc mịn nhẵn chất lượng, người làm nghề này phải thật tỉ mỉ. Tất cả các công đoạn phần lớn cần sự kỳ công nhất định mới thay đổi hoàn hảo diện mạo cho trái dừa. 

Khách hàng mê dừa COCO POWER

Những ngày đầu, Tuấn lân la lên thành phố giới thiệu trái dừa trọc quê mình; lặn lội khắp thành phố đến từng cửa hàng giới thiệu trái dừa gọt trọc. Ban đầu ít người chịu nhận hàng lắm, họ bảo dừa lạ vậy biết có ai mua không, Tuấn ký gửi những quán cà phê, cửa hàng để bán chào khách... dần dần người ta ưa chuộng bởi đã biết chất lượng trái dừa ngọt ngon chính gốc Giồng Trôm, Bến Tre. Quả được gọt vỏ sẵn, chỉ cần khui nhẹ là có thể uống nước, đồng thời dễ dàng thưởng thức luôn cả cơm dừa dẻo thơm bên trong. Tính nhỏ gọn thu hút dân văn phòng lựa chọn giải khát, hình thù ngộ nghĩnh lại rất thích thú với bọn trẻ con. Nếu mua về bỏ vào tủ lạnh giữ được 7 – 10 ngày tiện lợi vô cùng.

Mở rộng cơ hội tiêu thụ bền vững để nhà vườn yên tâm canh tác

Như nhiều loại nông sản khác, thị trường dừa phụ thuộc vào hai mùa mưa, nắng. Thực tế phải nhìn nhận rằng, nhà vườn phụ thuộc thương lái, thương lái phụ thuộc vào thị trường, do vậy vấn đề đầu ra không tránh khỏi tình trạng biến động.

Mùa mưa sản lượng thu hoạch lớn, tiêu thụ chậm. Dừa tươi chuyển khô ứ đọng không thương lái nào dòm ngó. Các vườn dừa được Tuấn bao tiêu trước để bà con yên tâm canh tác và xử lý trọn vẹn trong mùa mưa. Đến mùa khô, sản lượng khan hiếm lại chật vật cạnh tranh với thương lái, Tuấn cũng chia tay với nhiều nông dân khi chưa có giải pháp đồng hành với nhau 1 cách chắc chắn.

Qua nhiều khó khăn, Tuấn may mắn được gặp nhiều đối tác đồng hành, có được nhiều nông dân thật sự tâm huyết cùng nhau đi đường dài. Đến gần cuối năm 2022, Tuấn đã lập được doanh nghiệp riêng cùng 1 người anh với nhãn hiệu dừa COCO POWER hiện đang có nhận diện khá tốt trong hệ thống các cửa hàng bán thực phẩm sạch, được lòng tin của người tiêu dùng và nông dân…

Ra mắt sản phẩm dừa gọt trọc COCO POWER tại Dinh Độc Lập (năm 2022)

Vẫn còn 1 con đường dài phía trước đi, để sử dụng, chế biến thêm nhiều sản phẩm từ dừa, giúp liên kết và tạo sinh kế bền vững hơn cho nông dân quê mình và nông dân trồng dừa…
 

Bài viết tham gia Thử thách "Tôi Chọn Nghề Nông" do Mạng lưới Nông Dân tổ chức

Quý bà con nông dân, đối tác có nhu cầu hợp tác vui lòng liên hệ:
Mạng lưới nông dân Việt Nam - Farmers Vietnam
Hotline/zalo: 0989.777.523
Email: info@farmersvietnam.vn